HIV/AIDS vẫn đang là gánh nặng bệnh tật tại nước ta nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng. Tính đến ngày 31/12/2023, lũy tích người nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh là 9.133 người, số người nhiễm HIV còn sống và quản lý được 4.654 người, số người đang điều trị ARV 4.140 người.
         Trong 3 năm gần đây số ca nhiễm HIV mới được phát hiện tại Thanh Hóa chưa có chiều hướng đi xuống (năm 2021: 185 ca; năm 2022: 186 ca và năm 2023: 153 ca). Mặc dù Thanh Hóa đã có nhiều nỗ lực trong công tác phòng chống HIV, nhưng số người mắc mới trong cộng đồng vẫn cao. Chính vì vậy, để giúp các đối tượng có nguy cơ cao nhiễm HIV tiếp cận nhanh, kịp thời với các dịch vụ nhằm phát hiện, phòng ngừa lây nhiễm HIV và điều trị sớm cho người nhiễm HIV thông qua mô hình xét nghiệm HIV Online là rất cần thiết và hiệu quả.
           Mô hình xét nghiệm HIV Online thông qua Website trực tuyến “tuxetnghiem.vn” được triển khai tại tỉnh Thanh Hóa từ năm 2022, đến nay mô hình đã góp phần giúp cho người dân, nhất là các đối tượng có nguy cơ cao tiếp cận nhanh hơn với các dịch vụ phòng ngừa HIV, đồng thời khuyến khích người có nguy cơ nhiễm HIV tự xét nghiệm phát hiện tình trạng bệnh. Mô hình cho thấy hiệu quả thiết thực, góp phần xóa bỏ rào cản trong tiếp cận dịch vụ xét nghiệm HIV, giảm nguy cơ lây truyền HIV trong cộng đồng.

          Trước đây, nếu muốn xét nghiệm phát hiện HIV, người dân phải đến cơ sở y tế hoặc đăng ký tại các nhóm cộng đồng mới thực hiện được. Nhưng hiện nay, với sự phát triển của công nghệ thông tin, chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh hay máy tính có kết nối mạng internet, người dân có thể tự đánh giá nguy cơ nhiễm HIV và tự xét nghiệm HIV qua bộ test nhanh. Đây là hình thức tự xét nghiệm HIV tại nhà chính xác, tiện lợi, an toàn, tính bảo mật cao và hoàn toàn miễn phí.    

 Sử dụng sinh phẩm xét nghiệm OrQuick tại cộng đồng

         Test kít xét nghiệm HIV bằng sinh phẩm OraQuick là loại sản phẩm tự xét nghiệm đầu tiên trên thế giới sử dụng các công nghệ hiện đại cho phép chẩn đoán virus HIV ở mức độ phân tử nhờ khả năng phát hiện kháng thể HIV (chủng HIV1/2) mà chỉ cần sử dụng mẫu thử lấy từ dịch miệng ở niêm mạc miệng (nướu trên và nướu dưới). Kít tự xét nghiệm HIV có hướng dẫn bằng hình ảnh kèm theo vì thế rất dễ sử dụng và cho phép bạn thực hiện ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào nếu bạn muốn tự xét nghiệm. Mọi người chỉ cần đăng nhập vào website: https://tuxetnghiem.vn và làm theo hướng dẫn là có thể nhận test tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng miễn phí. Bằng những thao tác đơn giản này và có cả video clip hướng dẫn, người dân sẽ tự xét nghiệm, tự đọc và báo cáo kết quả. Nếu kết quả “không phản ứng”, người thực hiện có thể tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV như điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP), bao cao su, bơm kim tiêm. Nhưng nếu kết quả “có phản ứng" khách hàng sẽ được tư vấn, giới thiệu chuyển tiếp đi chẩn đoán khẳng định tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thanh Hóa hoặc các cơ sở xét nghiệm đủ điểu kiện khẳng định HIV sau đó sẽ được tư vấn tiếp cận ngay với dịch vụ điều trị.
         Bộ xét nghiệm nhanh (Test kit), được cung cấp cho khách hàng qua 2 hình thức: Dịch vụ vận chuyển (khách hàng trả phí vận chuyển) và khách hàng tự đến lấy tại Khoa Phòng, chống HIV/AIDS - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thanh Hóa.

Test Kit xét nghiệm HIV

         Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thanh Hóa, từ 2022 đến nay toàn tỉnh đã thực hiện được 1,347 đơn hàng, trong đó có 1,333 đơn hàng thành công. Thông qua số đơn hàng thành công và được cập nhật kết quả tự xét nghiệm lên hệ thống có 21 trường hợp khách hàng có kết quả tự xét nghiệm “có phản ứng”, 21/21 khách hàng này được giới thiệu chuyển tiếp đến các phòng xét nghiệm HIV khẳng định trên địa bàn tỉnh làm xét nghiệm HIV khẳng định qua đó đã khẳng định 18/21 khách hàng có kết quả xét nghiệm HIV khẳng định dương tính với HIV. 100% số khách hàng có kết quả xét nghiệm HIV khẳng định dương tính được tư vấn, giới thiệu đi điều trị ARV tại các cơ sở điều trị ARV trên địa bàn tỉnh. 
          Việc đến các cơ sở xét nghiệm có thể khiến cho người nguy cơ cao nhiễm HIV e ngại, vì sợ bị lộ danh tính, sợ bị phân biệt đối xử, nên nhiều người nguy cơ cao nhiễm HIV đã tìm đến dịch vụ này, nhưng với mô hình này sẽ giúp tăng cường tiếp cận được nhiều hơn với các đối tượng có nguy cơ cao trong cộng đồng, phát hiện sớm các ca dương tính mới và kết nối họ với các dịch vụ điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV và điều trị với thuốc kháng vi rút HIV.
          Mô hình cung cấp test kít xét nghiệm HIV qua trang web được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá là mang lại hiệu quả cao. Đây là hoạt động bước đầu mang lại tính hiệu quả, góp phần quan trọng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS của Thanh Hóa nói riêng và cả nước nói chung, nhằm hướng đến mục tiêu lớn của chiến lược quốc gia về chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030./.

         Ths. Nguyễn Thị Thanh Xuân – Khoa Truyền thông GDSK